Çocuğunuzu mutlu, başarılı, arkadaş canlısı bir insan olarak nasıl yetiştirirsiniz? Araştırmalara göre, bunun merkezinde üç nokta bulunmaktadır: İyimserlik, empati ve kendine güven. İyi eğitim ne demektir? Uzmanlar bir konuda hemfikirler: Çocukların hayatlarının ilerleyen dönemlerinde istikrarlı, mutlu ilişkiler kurmaları, başarılı olmaları ve fiziksel ve zihinsel olarak mümkün olduğunca sağlıklı kalmaları, kişiliklerinin desteklenmesine bağlıdır. Ama nasıl yapmalısınız? Bunda hangi beceri ve yetenekler kilit rol oynar? Bu yazımızda, mutlu çocuk yetiştirmenin 3 püf noktasından bahsedeceğiz.
1. İyimserlik
“Kader size çocuğunuz için bir dilek tutma hakkı verse, ona iyimserlik dileyin” diyor Amerikalı Nobel Ödülü sahibi ve psikolog Dr. Daniel Kahneman. Araştırmacılara göre iyimser kişiler, yenilgilerle daha iyi başa çıkabiliyorlar. Bağışıklık sistemleri de daha güçlü oluyor. Araştırmalar şunu da gösteriyor ki iyimser kişiler, okul ve iş hayatlarında daha başarılar ve ayrıca daha uzun yaşıyorlar.
Yapılan çalışmalar neticesinde güvenin genetik bir bileşen olduğu kanısına vardılar. Yine de, ebeveynlerin çocuklarının yeteneklerini artırmak için yapabilecekleri çok şey var. En önemli şey: Çocuklar örnekler üzerinde öğrenirler. Evdeki ruh hali iyimser ise, çocukların da iyimser olma olasılığı artar.
Çocuğum nasıl iyimser olur?
Doğru eleştiri: Bazen çocuklarınıza kızmanız gerekebilir. Ebeveynler yine de çocuklarına verdikleri mesajlar konusunda dikkat etmelidirler. Bunun nedeni, çocuğun daha sonra kendisi hakkında olumlu mu yoksa olumsuz mu düşüneceğini etkilemesidir. Özellikle iki kelimeden kaçınılmalıdır: “asla” ve “her zaman”. Çünkü bu tür kelimeler değişmezliği çağrıştırdığı için karamsarlık içerir. Tipik bir karamsar kızma şöyle olur: “Sen her zaman çok yaramazsın!”. Bu tarz bir yaklaşım yerine şöyle tavsiye edilmektedir: “Ama bugün yaramazsın!”. Çocuk bundan, eleştirilenin kendisi değil de o anki davranışının tenkit edildiğini ve bunun değiştirilebilir olduğunu anlayacaktır.
2. Empati
Başkalarıyla empati kurma yeteneği günümüz toplumunda kilit bir rol üstlenmektedir. Yapılan araştırmalar, empati kuran çocukların daha az saldırgan, daha az bencil olduğunu, gruplara daha iyi uyum sağlayabileceğini göstermektedir.
Neredeyse tüm ebeveynler, bir bebek ağladığında, odadaki diğer bebeklerin de buna eşlik ettiğini gözlemlemiştir. Empatinin ilk belirtisi mi? Araştırmalara göre “Hayır”. Bebekler söz konusu olduğunda, empati henüz ortaya çıkmamıştır. Sadece duygu aktarımı vardır. Biri çığlık atarsa, diğerleri otomatik olarak katılır. Başkalarının duygularını anlayabilmek için, bir çocuk önce kendisi ve diğerleri arasında ayrım yapabilmelidir. Bunu da en erken bir buçukta yaşında yapabilir. Yaşamın ikinci ve üçüncü yılı arasında bilim insanlarının “benmerkezci empati” diye adlandırdıkları bir dönem başlar. Çocuklar yararlı tepkiler gösterse de, çoğunlukla belirli bir durumda kendilerine yardımcı olacak şeyleri yaparlar. Mesela eğer baba üzgünse çocuk ona oyuncak ayıyı verir. Ne de olsa babanın üzgün olması onu da üzüyor. Küçükler, başkalarının duygusal dünyasıyla gerçekten empati kurmanın ne demek olduğunu ancak yaklaşık üç yaşından itibaren anlar.
Ebeveynler empatiyi çocuklarına nasıl teşvik eder?
Duygusal konuşmalar: Yapılan bir araştırmada, anneleri çocuklarıyla başkalarının hisleri hakkında konuşursa, o çocukların diğer insanları daha iyi anladığı görülmektedir. Böylelikle çocuklar ilerleyen zamanlarda, duygularla başa çıkma yolları üzerine düşünme fırsatı geliştiriyorlar.
Örnek rol model: Çocuklar, başkalarının iyi durumda olmadığı durumlarda ebeveynlerin nasıl davrandığını dikkatle izler. Eğer ebeveynler empatiye kurarak başkalarının duygularına ortak olurlarsa, çocuklar da bu davranışı örnek rol model olarak benimserler.
Tümevarımsal ebeveynlik tarzı: Bu, ebeveynler çocuklarına davranışlarının ne gibi sonuçlara yol açtığını açıklamasıdır. Anlaşmazlık durumlarında ebeveynler bu nedenle çocuklarının duygularına tekrar tekrar başvurmalıdır. Örneğin: “Diğer çocuklar da seninle alay etselerdi nasıl hissederdin?” veya “Başka bir çocuk oyuncaklarını sana oynatmasa nasıl hissedersin?”
3. Özgüven
Kendini güçlü hisseden kişiler asla kolay lokma olmazlar. Bunun için çocukların özgüvene ihtiyacı vardır. Ebeveynler, çocuklarını destekleyerek ve becerileri konusunda takdir ederek, onları güçlendirebilirler. Lego taşlarından bir kule yapınca bile takdir etmelisiniz. Bunu yaparsanız, çocuğunuz hedeflere ulaşma yeteneğine sahip olduğu fark eder. Bu da, kendi kendine yeterliliği güçlendirir.
Çocuğun özgüvenini ne güçlendirir?
Çocuğunuzun olumlu yanlarını görün: Günlük stresli yaşantıda, ebeveynler genellikle neyin iyi olmadığına, çocuğun neyi iyi yapmadığına veya neye kızdığına odaklanır. Bakış açınızı değiştirin ve not alın: Çocuğum hangi konularda iyidir? Ve sonra: Çocuğunuzu övün. Sadece kelimelerle değil, aynı zamanda jestler ve bakışlarla da.
Becerileri teşvik edin: Bir kişinin öz değeri aynı zamanda ne yapabileceğine de bağlıdır. Bu nedenle çocuğunuzun yetenekleri nelerdir odaklanmalısınız. Ve bu yeteneklere teşvik etmelisiniz.
İlginç video paylaşımlarımızı izlemek için lütfen Youtube Kanalımıza abone olmayı ihmal etmeyin!
